ვინ იყო ნაცისტური გერმანიის ქართველი გენერალი?

მეორე მსოფლიო ომმა საქართველოს დიდი დაღი დაასვა.როგორც იცით საქართველოდან პროცენტულად ყველაზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. თუმცა მე არ ვისაუბრებ მეორე მსოფლიო ომის ფაქტებზე,არამედ ქართველ გენერალზე,რომელიც მაშინ მტრად შერაცხეს.

გარდა საბჭოთა წითელი არმიისა, რამდენიმე ათეული ათასი ქართველი მესამე რეიხის დროშის ქვეშ იბრძოდა, რომლებიც გადანაწილებულნი იყვნენ ვერმახტის, აბვერის და სს-ის ქვედანაყოფებში. სწორედ ამ ქვეყანაყოფში შემავალი “ქართული ლეგიონისა” და მისი მეთაურის გენერალ შალვა მაღლაკელიძის შესახებ გვინდა რამდენიმე საინტერსო ისტორიული ფაქტი შევთავაზოთ ჩვენს მკითხველს.

ვერმახტის დაქვემდებარებაში იყო ყველაზე მსხვილი ქართული შენაერთი “ქართული ლეგიონი”. იგი ჩამოყალიბდა 1941 წელს ვერმახტის ხელმძღვანელობისა და “ქართული სამოკავშირეო შტაბის” ერთობლივი გადაწყვეტილებით. ქართული მხრიდან მისი შექმნის ინიციატორები იყვნენ ქართული პოლიტიკური ემიგრაციის წარმომადგენლები, პოლკოვნიკი შალვა მაღლაფერიძე (ვერმახტის გენერალ-მაიორის სამხედრო წოდება 1944 წელს მიენიჭა), ლეო კერესელიძე, მიხეილ წულუკიძე, გიორგი მაღალაშვილი, მიხეილ ახმეტელი და სხვები.

ლეგიონი არსებობდა 1945 წლამდე. ლეგიონერთა უდიდესი ნაწილი იყო ეროვნული ერთიანობის რაზმის “თეთრი გიორგი” წევრი. როგორც ლეგიონის, ისე “თეთრი გიორგი” ერთადერთი მიზანი იყო რუსული საბჭოთა იმპერიის მარწუხებიდან საქართველოს გათავისუფლება.

“ქართულ ლეგიონს” მესამე რაიხის მხრიდან მფარველობდა გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე, გრაფი ფონ შულენბურგი, რომელიც 1918-1919 წლებში იყო კაიზერული გერმანიის ელჩი საქართველოს დამოუკიდებელ რესპუბლიკაში და 1918 წლის 26 მაისის დამოუკიდებლობის აქტის ტექსტის ავტორი.

“ქართული ლეგიონი” შედგებოდა 13 ბატალიონისაგან. ქართველ ლეგიონერებს და ოფიცრებს უფლება ჰქონდათ, ეტარებინათ ჩოხები. ლეგიონს მეთაურობდა შალვა მაღლაკელიძე – 1919-20 წლებში თბილისის გენერალ-გუბერნატორი, რომელიც საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ იძულებული გახდა, სამშობლო დაეტოვებინა.

უცხოეთში იგი აქტიურ პოლიტიკურ მოღვაწეობას ეწეოდა; კავშირი ჰქონდა ქართული პოლიტიკური ემიგრაციის ცენტრებთან. იყო ერთ-ერთი დამფუძნებელი და პირველი ხელმძღვანელი ორგანიზაცია “თეთრი გიორგის”. როგორც ბერლინში ქართული ეროვნული კომიტეტის წევრი, ის უძღვებოდა კავკასიის კომიტეტს მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისში.

1941 წელს შექმნა “ქართული ლეგიონის” თამარ-მეფის ორდენი. 1943 წლისთვის კი “ქართული ლეგიონის” ნაწილები მაღლაკელიძის მეთაურობით უკვე კავკასიონთან იმყოფებოდა, მაგრამ საქართველოსთან და კავკასიასთან დაკავშირებული გეგმა ჩაიშალა.

ომის შემდეგ გენერალი მაღლაკელიძე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა გერმანიაში. 1949-54 წლებში იგი იყო ადენაუერის სამხედრო მრჩეველი, მაგრამ 1954 წელს სუკის აგენტებმა იგი დააპატიმრეს და საქართველოში დააბრუნეს.

თუ როგორ დააბრუნეს სამშობლოში და რა წამებას გაუძლო შალვა მაღლაკელიძემ სუკის ჯურღმულებში, ამის შესახებ “რეზონანსი” ისტორიულ მეცნიერებათა დოქტორ იგორ კვესელავას ესაუბრა.

იგორ კვესელავა: “შალვა მაღლაკელიძის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ სტატია ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 70-იან წლებში დაიბეჭდა “საქართველოს მოამბეში”, რომელიც მწერალთა კავშირიდან ზვიად გამსახურდიას გარიცხვის მიზეზი გახდა. მე მხოლოდ ამ სტატიიდან რამდენიმე ამონარიდს გაგაცნობთ, რადგან ვთლი, რომ ავტორის მიერ სტატიაში მოყვანილი ფაქტები რეალობასთან უფრო ახლოსაა, ვიდრე ის, რასაც ამ ადმიანის შესახებ საბჭოთა პრესა წერდა.

“შალვა მაღლაკელიძე დაიბადა 1894 წელს იმერეთში. პირველ მსოფლიო ომში იგი იმყოფებოდა კავკასიის ფრონტზე და ბრწყინვალე სამხედრო კარიერას მიაღწია. შემდეგ ინიშნება ტფილისის გუბერნატორად.

“საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ, 1921 წელს შალვა მაღლაკელიძე ემიგრაციაში არ წასულა, იგი შეგნებულად დარჩა სამშობლოში, მაგრამ ამავე წელს დააპატიმრეს. როდესაც შალვა მაღლაკელიძე რუსაველის გამზირზე ჩაატარეს, მას ქართველმა ახალგაზრდებმა ყვავილები ესროლეს, რის გამოც ოცდაათამდე ახალგაზრდა დააპატიმრეს.

“ჩეკა”-ში მთელი ექვსი თვის განმავლობაში დაკითხვის დროს აწამებდნენ. დაკითხვას აწარმოებდა კამოს ძმა პეტროსიანცი. მაგრამ შემდეგ იძულებული გახდნენ, გაეთავისუფლებინათ.

“1923 წელს მიემგზავრება საზღვარგარეთ, ბერლინის უნივერსიტეტში ამთავრებს იურიდიულ ფაკულტეტს, აქვე იღებს სამეცნიერო ხარისხს და ნაფიც მსაჯულად იწყებს მუშაობას. ამავე პერიოდში დააარსა ქართული პატრიოტული ორგანიზაციები “თეთრი გიორგი”, “ქართლოსი” და სხვა.

“1941 წელს, როდესაც გერმანია რუსეთს თავს დაესხა, იგი გერმანულ არმიაშია. 1942 წელს, 26 მაისს პოლონეთში, ქალაქ ვესელას მიდამოებთან, სადაც საზეიმოდ გამწკრივებული იყო ჯარი, მათ თავზე აღიმართა დამოუკიდებელი საქართველოს სამფეროვანი დროშა. ამ დღეს ფიცს ღებულობდა გერმანიის არმიაში შემავალი ქართული ჯარის ნაწილები. ფიცის მიღებას ესწრებოდა ფონ დერ შულენბურგი – საქართველოში გერმანიის ყოფილი ელჩი, ადამიანი, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო ჰიტლერზე 1944 წლის თავდასხმაში, რისთვისაც დახვრიტეს.

“გენერალ კასტენს და შალვა მაღლაკელიძეს სპეციალური აუდიენცია ჰქონდათ ჰიტლერთან, რომელსაც შეუთანხმეს ქართველთა განსაკუთრებული ფიცის ტექსტი – “რუსეთისაგან განთავისუფლებელ ქართულ მიწას”… და ქართველებს დართეს ნება სახელმწიფო დროშის აღმართვისა. სწორედ ეს ქართული ჯარი, მისი პირველი ბატალიონი და ჩოხაში გამოწყობილი მისი მეთაური მაღლაკელიძე მიიწევდნენ საქართველოს გასათავისუფლებლად.

“გენერალმა ბრძოლით გაიარა მთელი გაზა საქართველოს საზღვრამდე, სოფელ ურუხამდის, სადაც ის დაბანაკდა გერმანიის ჯართან ერთად.

“სტატიის ავტორი წერს, რომ მიუხედავად დიდი წარჩინებისა გერმანიის სამხედრო შტაბში, მაღლაკელიძე არასოდეს ყოფილა ნაციონალ-სოციალისტური პარტიის წევრი. უფრო მეტიც, იგი ვერ იტანდა სს-ს და გესტაპოს. თუ რომელიმე ქართველი ეტანებოდა ამ უწყებას, ყოველნაირად ცდილობდა, არ დაეშვა ეს.

“ავტორი იმასაც წერს, რომ მისი დამსახურებაა, საქართველო რომ არ დაბომბეს საქართველოს საზღვარზე მდგარმა გერმანიის ჯარებმაო.

“1943 წლის იანვრამდე მაღლაკელიძის ქართული შენაერთი საქართველოს საზღვრებთან იმყოფებოდა, მაგრამ შემდეგ ტოვებს პროზიციებს და უკან იხევს.

“ომის დამთავრების შემდეგ სტალინმა მოსთხოვა ამერიკელებს რამდენიმე გენერლის გადაცემა, მათ შორის გენერალ მაღლაკელიძისა. ამერიკელებმა იგი დააპატიმრეს, მაგრამ მეგობრების დახმარებით ახერხებს შევეიცარიაში გაქცევას, იქიდან კი – რომში.

“1952 წელს საბჭოთა დაზვერვა თავისი აგენტურის ხელით ცდილობს მოახდინოს მაღლაკელიძის ლიკვიდაცია, თუმცა უშედეგოდ; გენერალი დასავლეთ გერმანიაში ჩადის და ხდება გერმანიის კანცლერის ადენაუერის სამხედრო მრჩეველი.

“შემდეგ მოხდა ის, რაც მოხდა – საბჭოთა აგენტურამ გენერალი მაღლაკელიძე მოტყუებით აღმოსავლეთ გერმანიაში გაიტაცა. ბერლინიდან იგი მოსკოვში გადაიყვანეს.

“სუკი არ ერიდებოდა მაღლაკელიძის წამებას. რამდენიმე ხნის შემდეგ მოსკოვიდან საიდუმლოდ თბილისში ჩამოიყვანეს. საქართველოს უშიშროების შეფმა ალექსანდრე ინაურმა რამდენჯერმე დაკითხა მაღლაკელიძე. მის სახლთან კი დღედაღამ დარაჯობდნენ სუკის აგენტები.

“გადის დრო. გენერალ მაღლაკელიძეს ნება დართეს თავისი სპეციალობით ემსახურა. იწყებს საადვოკატო საქმიანობას, მრავალი ბრწყინვალე პროცესიც ჩაატარა და სახელიც გაითქვა, როგორც იურისტმა, რომელიც დაუნდობლად ამხელდა საბჭოთა სასამართლოს მოჩვენებით სამართლიანობას.

“საქართველოს იუსტიციის მინისტრის რეფერენტი როსტომოვი მოსკოვში ასეთი შინაარსის ტელეგრამას აგზავნის – “არ შეიძლება ვანდოთ ადვოკატის ტრიბუნა ფაშისტ გენერალ მაღლაკელიძეს”, რის შემდეგაც იგი ამ საქმიანობას ჩამოაცილეს ისე, რომ მცირეოდენი პენსიაც კი არ დაუნიშნეს.

“წლების განმავლობაში იგი იბრძოდა თავისი უფლებების აღდგენისათვის, მაგრამ პენსიის დანიშვნასაც კი ვერ მიაღწია. უსახსროდ დარჩენილი ითხოვდა შვილთან გერმანიაში გაშვებას, რაზედაც ცეკაში ცინიკურად პასუხობდნენ – შვილი აქ ჩამოიყვანეო. ცხადია, ციხეში ჩაგდება და სულაც დახვრეტა არ ასცდებოდა მის შვილს გაიოზ მაღლაკელიძეს.

“81 წლის მოხუცი სუკის თანამშრომლებს გამოუდმებით ეუბნებოდა – “გაქცევა რომ მდომებოდა, ამას დიდი ხანია მოვახერხებდიო”. ბოლოს გენერალი მაღლაკელიძე უკურნებელმა სენმა ლოგინს მიაჯაჭვა, სიმბოლური იყო მისი გარდაცვალება 7 ნოემბერს.”

წყარო: ucnauri.com

დატოვეთ კომენტარი

კომენტარები