გურული მხედარი ქალი — ამერიკული „ბაფალო ბილის“ არენის მპყრობელი

ამერიკის შეერთებულ შტატებში, ვაიომინგის შტატში არის პატარა ქალაქი  ქოუდი, რომელიც, თურმე ლანჩხუთთან ყოფილა დაძმობილებული. არ ვიცი, დღეს რა ურთიერთობა აკავშირებთ ერთმანეთთან ამ ქალაქებს, მაგრამ ვიცი, როდის და რით დაიწყო ეს ისტორია.

ქალაქი ქოუდი 1896 წელს დააარსა ფრედერიკ ქოუდიმ, რომელსაც უფრო ბაფალო ბილის სახელით იცნობდნენ. XIX საუკუნის ბოლოს მისი WILD WEST SHOW  ყველაზე პოპულარული სანახაობა გახლდათ ევროპასა და ამერიკაში. „ბაფალო“  ინგლისური სიტყვაა და ბიზონს ნიშნავს. ფრედერიკ ქოუდი შოუს დაარსებამდე ბიზონის ხორცით ვაჭრობდა და ამიტომაც შეარქვეს ეს მეტსახელი.

ჭკვიანი კაცი აღმოჩნდა ქოუდი. მალე მიხვდა, რომ წარმოდგენების გამართვა უფრო მომგებიანი იყო, ვიდრე ნანადირევით ვაჭრობა. 1883 წელს მან საფუძველი ჩაუყარა „ბაფალო შოუს“, რომელიც სულ მალე მთელ ამერიკასა და ევროპაში გახდა პოპულარული. „ბაფალო შოუს“ ერთი წარმოდგენა 10-12 ათას მაყურებელს იტევდა. წარმოდგენები კი ცოცხალ გამოფენას ჰგავდა. იქ სხვადასხვა ეროვნების ხალხი ეროვნული ტანსაცმლით გამოდიოდა და მაყურებელს საკუთარი ქვეყნის ტრადიციებს წარუდგენდა. შოუ 3 საათზე მეტ ხანს გრძელდებოდა. მარტო 1893 წელს „ბაფალო შოუს“ ექვსი მილიონი ადამიანი დაესწრო.

შოუ ჩვენთვის საინტერესო იმ მხრივაა, რომ ამ სანახაობაში ქართველები, კერძოდ კი გურული მხედრები მონაწილეობდნენ. ცნობილი ფაქტია, რომ გურულები 30 წელზე მეტ ხანს გამოდიოდნენ ამერიკული ცირკებისა და შოუების არენებზე, მოიარეს თითქმის მთელი მსოფლიო და მოიპოვეს საყოველთაო აღიარება. მათ შორის ყველაზე პოპულარული გახლდათ „პრინცად“ წოდებული ლუკა ჩხარტიშვილი.

ამერიკული გაზეთი „ნიუ იორკ დეილი ტრიბუნი“ 1901 წლის 14 აპრილს იუწყებოდა:

• „პრინც ლუკას ბრწყინვალე ჯირითი მთავარი სანახაობაა „ბაფალო ბილის“ შოუსი. პრინცი ბათუმიდან ჩამოვიდა… იგი შოუს 9 წლის წინ შეუერთდა. ლუკამ გვითხრა, რომ „პრინცი“ მას თანამემამულეებმა შეარქვეს, როგორც ინდიელები არქმევენ თავიანთ ბელადებს სახელებს. ის თავადი არ არის, მაგრამ ეს წოდება არავისთვის შურის საგანი არ გამხდარა… მთელ შოუში არ მოიძებნება მასზე უფრო ამაყი ადამიანი. მისი ყველაზე დიდი მეგობარია ინდიელთა ბელადი „შავი მელა“.

ამერიკაში ჩასული ქართველები ყველაზე ახლოს ადგილობრივ ინდიელებთან ყოფილან და ხშირად ეხმარებოდნენ ერთმანეთს.

ლანჩხუთის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმში შემონახულია გურული მოჯირითის დღიური, სადაც ერთი ასეთი ამბავია მოთხრობილი:

• „ფილადელფიაში გავიცანი ერთი გადაბრაწული ციცაი მერილუ… მე მანიკოს ვუძახდი ჩვენებურათ. გადმეკიდა ერთი იტალიელი, აი ჩემი ქალიაო. მანიკომ უთხრა, დამთავრდა ჩვენს შორის ყოლისფერი დამეთხუეო. მაშვინ მთლა გასკტა გულზე, არ დიეთხუა, მე გასუმ, მე გაჭუმო, უჩივის. რაია, ბიძია, ყრუი ხომ არ ხარ, არ უნდიხარ-მეთქი, ვუთხარი. რაცხა მომაძახა იტალიურად. რას პრაწავ მაგ თვალებს-მეთქი?! გამეიწია, მომიქნია მუშტი და მომხთა თვალში. ეგონა დავეცემოდი. ცალი თვალი დამეფსო, მარა უცფათ ვდღლიზე და ვაყრევინე კპილები. გამოენთო მისი აფხანიკები. ბედად, შოუს კაცები იყვენ — ორი მექსიკელი და ინდიელები. შეიქნა ნამეტანი ბდღვნაი, ძლივს გაგვაშორეს“.

ლუკა ჩხარტიშვილი კარგად იცნობდა ინდიელთა სახელგანთქმულ ბელად ჯერონიმოს, რომელიც პოპულარობით ამერიკის პრეზიდენტსაც კი აჭარბებდა. ერთ აფიშაზე, რომელიც შოუს პოპულარიზაციის მიზნით დაიბეჭდა, ცენტრში ჯერონიმოს ფოტოა, ხოლო მის ზემოთ ლუკა ჩხარტიშვილისა.

საინტერესო ისაა, რომ გურული მხედრების შესახებ გარკვეული ინფორმაციას ვფლობდი, თუმცა არ ვიცოდი, რომ ამ ჯგუფში ქართველი ქალებიც იყვნენ. პირველი და ყველაზე ცნობილი მათ შორის ქრისტინე ცინცაძე (ქალიშვილობაში გვარად ნოდია) ყოფილა. სოფელ სუჯუნაში დაბადებულმა ქრისტინემ ახალგაზრდობა ლანჩხუთში გაატარა და 14 წლისა იქვე გათხოვდა. სამი შვილი შეეძინა: ქალიშვილი და ორი ვაჟი. იყო თვითნასწავლი მკურნალი, მალამოებს ამზადებდა „კარაბადინის“ მიხედვით.

განაგრძე კითხვა